14001 EĞTİM PROGRAMI
Pek çok kuruluş, çevreyle ilgili performansın
değerlendirilmesi amacıyla çevreyle ilgili faaliyetlerini
gözden geçirmekte veya denetletmektedir.
Bu işlemlerin etkin olabilmesi için, belirli bir yapıya sahip
bir yönetim sistemi içinde yürütülmesi ve
bütünleştirilmesi gerekmektedir.
Bu standard, böyle bir yönetim sisteminin şartlarını
belirlemekte; her çeşit ve büyüklükteki kuruluşa, değişik
coğrafi, kültürel ve sosyal şartlara uygulanabilmektedir.
Sistemin başarısı
Üst yönetimin çevreyle ilgili taahhütlerde bulunmasına
ve uygulamasına,
Üst yönetimin ÇYS’nin yürütülmesi için gerekli
kaynakları sağlamasına,
Çalışanlarda çevre bilincinin oluşturulmasına,
Her düzeyde görev alanların çevre performansına
katkıda bulunmasına,
Kuruluşun çevre boyutları ve etkilerini etkin
belirlemesine
bağlıdır.
Çevre
Bir kuruluşun faaliyetlerini içinde yürüttüğü; hava, su, toprak,tabii kaynaklar, belirli bir ortamdaki bitki ve hayvan topluluğu (flora ve fauna), insan ve bunlar arasındaki faaliyetleri içine alan ortamdır.
Bu çerçevede ortam, kuruluştan başlayarak bütün arzı içine alacak şekilde genişletilebilir.
Çevre Boyutu:
Bir organizasyonun çevreyle etkileşime
giren aktiviteleri, ürünleri veya servisleri
Çevre Etkisi:
Bir organizasyonun aktivitelerinden, ürünlerinden ve
servislerinden tamamen veya kısmen kaynaklanan, çevre
üzerinde olumlu veya olumsuz herhangi bir değişiklik
Çevre Yönetim Sistemi kuruluşlara;
Çevre politika ve amaçlarını tesbit edebilmeleri için bir
yöntem geliştirme,
Bu yöntemin etkinliğini değerlendirme,
Bu politka ve amaçlara bağlılığı gerçekleştirebilme
Bu bağlılığı başkalarına da gösterebilme imkanı vermektedir.
Standardın genel amacı
Sosyo-ekonomik ihtiyaçlarla dengeli bir şekilde, çevrenin
korunması ve kirlenmenin önlenmesidir.
Standardın temeli:
Sürdürülebilir kalkınma felsefesine dayanır.
Sürdürülebilir Kalkınma
Gelecek nesillerin gereksinimlerini karşılama
yeteneğinin engellenmeden bugünün gereksinimlerini
karşılayabilen gelişme
Niçin Çevre Yönetim Sistemi?
– Çevre Mevzuatlarının etkin uygulanması
– İlgili tarafların baskısına karşı hazırlık (ortaklar,
toplum, çalışanlar, yerel yönetimler, tüketiciler)
– Çevre bilinci
– Firma imaj ve itibarının arttırılmasını
– İş birliği imajı
– İşe etkisi: güvenilirlik, maliyet, işin kesintiye uğraması, negatif kamuoyu, imajın sarsılması
Niçin Çevre Yönetimi?
İlgili Taraf
Kuruluşun çevre icraatıyla ve bu konudaki başarı
derecesi ile ilgilenen veya bundan etkilenen kişi veya
gruptur. (TS – ISO 14001)
ÇYS NE SAĞLAR?
Yapısal ve sistematik yaklaşım
Çevre boyutlarının kontrolü
Mevzuata uyum kolaylığı
Çevre performansının geliştirilmesi
Çevresel risklerin kontrolü
ÇYS’ nin Amaçları
Çevre boyutları ve yol açabileceği etki ve risklerin
belirlenmesi ve kontrolü
Çevre Politika, amaç ve hedeflerin yasalara uygun olarak
oluşturulması ve başarılması
Çevre ile ilgili fırsatların belirlenmesi
Çevresel performansın izlenmesi ve sürekli iyileştirilmesi
Riskler/Fırsatlar
FIRSATLAR:
Ticari
Maliyet Tasarrufu
Firma İmajı
İyileştir
Uygula
TS EN ISO 14001
MADDELERİ
4.3.1 Çevre politikası
Üst yönetim tarafından belirlenmeli ancak tüm düzeylerde uygulanmalı
Kuruluşun faaliyet, ürün ve hizmetlerine ve çevre etkilerine uygun olmalı;
Sürekli gelişme ve kirlenmenin önlenmesine dair taahhütleri içermeli,
Çevreyle ilgili mevzuat ve idarî düzenlemelere, diğer şartlara riayet edeceğine dair bir taahhüdü içermeli,
çevre amaç ve hedeflerinin çerçevesini belirlemeli
4.3 – PLANLAMA
4.3.1 – Çevre Boyutları
Faaliyet, ürün ve hizmetlerinin kendisi tarafından
kontrol altında tutulabilen veya etkilenebilen çevre
boyutlarını belirleyebilmek için, bir prosedür
geliştirmeli.
Önemli çevre boyutlarını seçmeli.
4.3.2 – Kanunî ve Diğer Şartlar
Faaliyet, ürün ve hizmetlerine uygulanabilecek olan;
kanundan doğan veya kanundan doğmadığı halde
kendiliğinden ve gönüllü olarak uymayı kabullendiği,
şart ve gerekleri tespit emek için prosedür
geliştirmelidir.
4.3.3 – Amaçlar ve Hedefler
Her görev ve her düzey için çevre amaç ve hedeflerini
tespit etmeli, bunların belgeye bağlanmasını
sağlamalıdır.
Kuruluş, amaçlarını belirlerken;
hukukî şartlarla diğer kaynaklarda koşulan şart ve
gerekleri;
kendisiyle ilgili önemli çevre boyutlarını,
teknoloji konusundaki seçim imkânlarını;
malî durumu,
Çevre Politikasını
işletme şartlarını,
iş durumunu
ilgili tarafların görüşlerini
gözönünde tutmalıdır.
4.3.4 – Çevre Yönetim Programı veya
Programları
Amaç ve hedeflerini gerçekleştirmek ve idame ettirmek
üzere çevre programı veya programları düzenlemelidir.
Bu programlar;
sorumlular
bunların gerçekleştirilebilmeleri için gerekli araçlar,
gerçekleştirme tarih ve süreleri,
hakkında bilgi ihtiva etmelidir.
Bir projenin; yeni bir gelişme, yeni veya değişikliğe tabi
tutulmuş bir faaliyet, ürün ve/veya hizmetle ilgili olması
halinde, çevre yönetiminin bu projelere de
uygulanabilmesini temin amacıyla, gerekiyorsa, program
veya programlar değiştirilmelidir.
4.4 – UYGULAMA VE İŞLEM
4.4.1 – Bünye (Yapı) ve Sorumluluk
Çevre yönetiminin etkinliğini sağlamak amacıyla,
görevler, sorumluluk ve yetkiler tarif edilmeli, belgeye
bağlanmalı ve ilgililere duyurulmalıdır.
Yönetim, ÇYS’nin uygulanması ve kontrolü için gerekli
kaynakları sağlamalıdır.
Kuruluşun üst yönetimi,
Gerekli ÇYS’nin kurulmasını, uygulanmasını ve idame
ettirilmesini sağlamak;
ÇYS’nin gözden geçirilmesine ve geliştirilmesine esas
teşkil etmek amacıyla sistemin performans derecesini üst
yönetime rapor etmek;
amacıyla belirlenmiş görevlere, sorumluluk ve yetkilere
sahip olan bir yönetim temsilcisi veya temsilcileri tayin
etmelidir.
4.4.3 – İletişim
Kuruluş, çevre boyutları ve ÇYS yönünden:
Çeşitli kademeler ve çeşitli görevleri yapan birimler
arasında iletişimin sağlanması,
kuruluş dışındaki ilgili taraflardan gelen uygun
belgelerin kabulü, kaydı ve cevaplandırılması
için prosedürler ihdas etmeli ve bunların idamesini
sağlamalıdır.
4.4.4 – Çevre Yönetim Sistemi İle İlgili
Belgeye Bağlama İşlemleri
Kuruluş:yönetim sisteminin ana unsurlarının ve bunlar
arasındaki ilişki ve işbirliğinin tarif etmeli
4.4.5 – Belge Kontrolü
Kuruluş; bu TS ISO standardı tarafından gerekli görülen
bütün belgelerin:
yerlerinin tayinini,
gözden geçirilmeleri,
yeterliliklerinin yetkili personel tarafından
onaylanmasını,
en son kopyalarının önemli görülen işlemlerin yapıldığı
bütün mahallerde bulundurulmasını,
geçerliliğini yitirmiş nüshaların, hemen toplanmasını
veya istenilmeyen kullanımların önlenmesini,
muhafaza edilen geçersiz kopyaların uygun bir şekilde
belirtilmesini
sağlamak amacıyla gerekli prosedürleri belirlemeli ve
bunları idame ettirmelidir.
4.4.6 – İşlem Kontrolü
Kuruluş; politika amaç ve hedeflerine uygun olarak
tespit edilmiş önemli çevre boyutlarıyla bağlantılı işlem
ve faaliyetleri (bakım ve idame işlemleri dahil)
belirlemelidir.
yoklukları çevre politika ve amaçlarından sapmalara yol
açabilecek, belgeye bağlanmış prosedürleri
oluşturmalıdır.
işlem kontrol kıstaslarına riayetin sağlanması,
kuruluş tarafından kullanılan mal ve hizmetlerin önemli
çevre boyutları ile bağlantılı prosedürleri tedarikcilere
ve müteahhitlere bildirmelidir.
4.4.7 – Âcil Hal Hazırlığı ve Bu Hallerde
Yapılması Gereken İşler
Kuruluş; kazalara ve âcil hallere maruz kalma
ihtimalinin tayin etmeli
Bu hallerde ortaya çıkabilecek çevre etkilerinin
önlenmesi veya hafifletilmesi için prosedürler koymalı ve
bunları idame ettirmelidir.
Kuruluş, mümkün olduğunca, bu prosedürleri uygun
aralıklarla denemeye tâbi tutmalıdır.
4.5 – KONTROL VE DÜZELTİCİ
FAALİYET
4.5.1 – İzleme ve Ölçme
Kuruluş, çevre üzerinde önemli etkileri olabilen işlem ve
faaliyetlerin başlıca karekteristiklerini düzgün bir
şekilde izlemek ve ölçmek için, belgeye bağlı bir prosedür
ihdas etmeli ve bunun idamesini sağlamalıdır.
İzleme
ekipmanı, kuruluşun usullerine göre kalibre
edilmeli ve bu işlemlerin kayıtları tutulup saklanmalıdır.
Kuruluş, faaliyetlerinin yürürlükteki çevre mevzuatına
uygunluğunu düzgün aralıklarla gözden geçirmek için
belgeye bağlı prosedürler koymalı ve bunların idamesini
sağlamalıdır.
4.5.2 – Riayetsizlik, Düzeltici-Önleyici Faaliyet
Riayetsizliklerin tâkibi ve incelenmesi, bu
riayetsizliklerle zararlı etkileri hafifletecek yönde
harekete geçilmesi, düzeltici ve önleyici faaliyetlerin
başlatılması ve sonuçlandırılması konusunda sorumluluk
ve yetkinin tarifi için prosedürler ihdas etmeli ve bu
prosedürleri idame ettirmelidir.
4.5.3 – Kayıt
Kuruluş, çevreyle ilgili kayıtların belirlenmesi, idamesi
ve yönetimi için gerekli prosedürleri koymalı ve bunları
idame ettirmelidir.
Bu kayıtlar, kolaylıkla ulaşılabilecek, tahribata ve
bozulmaya karşı korunacak, kaybolmalarını önleyecek
şekilde depolanmalıdır. Bunların ne kadar süreyle
muhafaza edilecekleri bir esasa bağlanmalıdır.
4.5.4 – ÇYS Denetimi
ÇYS’nin;
bu standardın şartlarını da içine almak üzere, planlanan düzenlemelere uyup uymadığını, ve
uygun bir şekilde uygulanıp, idamesinin sağlanıp sağlanmadığını
tayin etmek, elde edilecek sonuçlar hakkında yönetime bilgi sağlamak amacıyla uygun aralıklarla yapılması gereken ÇYS denetimleri için programlar hazırlamalı ve prosedürler koymalı ve bunları idame ettirmelidir.
4.6 – YÖNETİMCE YÜRÜTÜLEN GÖZDEN GEÇİRME
Kuruluşun üst yönetimi, uygunluğunun, yeterliliğinin ve
etkinliğinin devam ettiğini teminat altına almak için
kendisinin tayin ettiği aralıklarla ÇYS’ni gözden
geçirmelidir.
Yönetimce yürütülen gözden geçirme işlemi, ÇYS
denetim sonuçlarının, değişen şartların ve sürekli gelişim
taahhüdünün ışığı altında; politikada, amaçlarda ve
sistemin diğer unsurlarında yapılması muhtemel
değişikliklere de temas etmelidir.
Bu gözden geçirme işlemi belgeye bağlanmalıdır.
Uluslar arası Standardizasyon Organizasyonu(ISO)’nun kuralları gereği yayınlanmış olan herhangi bir standard ilgili komitesi tarafından yayın tarihinden itibaren beş yıl süre boyunca gözden geçirilir.Bu gözden geçirme sonucunda standardın iptaline,revizyonuna veya olduğu gibi devamına karar verilebilir.
Standardın 1998 yılı gözden geçirilmesinde olduğu gibi devamına karar verilmiştir.Bunun nedeni olarak da böyle erken bir revizyonun güvenilirliği etkileme endişesi olduğu ISO tarafından belirtilmiştir.
ISO’nun çevre teknik komitesi olan TC 207 ISO
14001:1997 ve ISO 14004:1997 standardlarını revize
ederek ISO14001:2004 ve ISO 14004:2004 olarak 15
Kasım 2004 tarihinde yayınlamıştır.Bu standardlar TSE
tarafından bire bir Türkçe’ye çevrilmiş olup, TS EN ISO
14001:2004 ve TS EN ISO 14004:2004 olarak 25 Mart
2005 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe girecektir.
TS EN ISO 14001:1997’ye göre belgeli firmalar yeni
standardın yayın tarihinden itibaren 12 Mayıs 2006
tarihine kadar geçiş yapmaları gerekmektedir.
12 Mayıs 2006’dan itibaren TS EN ISO 14001:1997’ye
göre belgelendirme yapılmayacak ve bu standarda göre
verilen belgeler geçersiz sayılacaktır.
Değişimin ana nedenleri;
ISO 14001:2004’ün ISO 9001:2000’e uyumlu hale getirilmesi,
Standardın şartlarının daha iyi anlaşılabilir olması,
Standardın uygulanmasının sonucu edinilen tecrübelere göre gelen bilgiler,
Her tür organizasyona uygulanabilirliğin arttırılması.
Temel Değişiklikler
Yeni revizyonla gelen temel değişiklikler aşağıda verilmiştir.
Anlaşılabilirlik arttırıldı,şartlar daha net hale getirildi.
ISO 9000:2000 ile ortak tanımlar kullanıldı.
Bazı şartlara vurgu yapıldı.
Bazı yeni şartlar eklendi.
ISO 9001:2000 ile uyumlu hale getirildi.
Chef Ramazan Kır Eğitim Sitesi 